คำถามเกี่ยวกับโรค
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ถุงน้ำหลายถุงในไต (Polycystic kidney disease)
โรคถุงน้ำหลายถุงในไต หรือ ถุงน้ำหลายใบในไต (Polycystic kidney disease ย่อว่า PKD) เป็นโรคทางพันธุกรรมที่ทำให้เกิดถุงน้ำได้มากมายหลายสิบถุงขึ้นไปในไตทั้ง 2 ข้าง ส่งผลให้ไตสูญเสียการทำงาน จนเกิดเป็นโรคไตเรื้อรัง โดยจุดจบของโรคมักนำไปสู่ภาวะไตวายที่ต้องรักษาด้วยการล้างไตตลอดชีวิต หรือการปลูกถ่ายไต โรคถุงน้ำหลายถุงในไต มี 2 ชนิด คือ
- ถุงน้ำเหตุจากจีนเด่น (Autosomal dominat polycystic kidney disease ย่อว่า ADPKD) เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด ประมาณ 90%ของโรคถุงน้ำหลายถุงในไต มักมีอาการเมื่อเป็นผู้ใหญ่ คือวัย 30-40 ปี จึงเรียกได้อีกชื่อว่า “Adult polycystic kidney disease”
- ถุงน้ำเหตุจากจีนด้อย (Autosomal recessive polycystic kidney disease ย่อว่า ARPKD) พบได้ประมาณ 10-15% ของโรคถุงน้ำหลายถุงในไต เป็นโรคที่เกิดอาการตั้งแต่เป็นเด็ก จึงเรียกได้อีกชื่อว่า “Childhood polycystic kidney disease” ยิ่งเกิดอาการเมื่ออายุน้อย โรคยิ่งรุนแรง
- คลำได้ก้อนเนื้อในท้อง หรือที่เอว (ตำแหน่งไต) ซึ่งก็คือไตที่โตขึ้นตามขนาดถุงน้ำที่โตขึ้นนั่นเอง
- ปวดท้อง ปวดหลัง หรือ ปวดเอว เรื้อรัง จากขนาดของไตที่ใหญ่ขึ้นจนกดเบียดทับเส้นประสาท
- ปัสสาวะบ่อย / ปัสสาวะเป็นเลือด / เกิดโรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะได้บ่อย
- มีนิ่วในไต
- ซีด เลือดออกง่ายจึงมักมีจ้ำห้อเลือดตามตัว
- ความดันโลหิตสูง
- มีโรคลิ้นหัวใจ
- มีโรคหลอดเลือดแดงโป่งพอง เช่น หลอดเลือดสมองโป่งพอง ท่อเลือดแดงโป่งพอง
- มักอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
- มีถุงน้ำเกิดผิดปกติในอวัยวะต่างๆ ได้ทั่วร่างกาย ที่พบบ่อย คือ ที่ตับ นอกนั้นเช่น ที่ตับอ่อน เนื้อเยื่อใต้เยื่อหุ้มสมองชั้นกลาง และอัณฑะ ซึ่งจะก่อให้เกิดอาการผิดปกติต่างๆ ตามลักษณะการทำงานของอวัยวะนั้นๆ เช่น ตับโต มีก้อนเนื้อที่อัณฑะ ถุงน้ำในเนื้อเยื่อใต้เยื่อหุ้มสมองชั้นกลางแตก
- มีความผิดปกติของลิ้นหัวใจ ส่งผลให้เกิด โรคหัวใจ โรคลิ้นหัวใจ
- มีการโป่งพองของหลอดเลือดแดงต่าง ที่สำคัญคือ หลอดเลือดสมองโป่งพอง ท่อเลือดแดง/หลอดเลือดแดงโป่งพอง
- เกิดโรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะได้ง่าย
- มักมีนิ่วในไต
- มักมีโรคความดันโลหิตสูง
เนื่องจากเป็นโรคทางพันธุกรรม และเป็นโรคเรื้อรังที่ปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ต้องดูแลตนเองตลอดชีวิต เพื่อชะลอให้เกิดภาวะไตวายช้าที่สุด และเพื่อป้องกันหรือลดความรุนแรงจากผลข้างเคียงของโรคต่างๆ
ซีสต์ที่/ในไต หรือถุงน้ำที่/ในไต (Renal cyst หรือ Kidney cyst) เป็นภาวะ/โรค ที่พบในทุกอายุ แต่พบบ่อยโดยเฉพาะผู้สูงอายุ ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรม ส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดซีสต์ที่ไตจะมีเพียงซีสต์เดียว (หรือมีไม่เกิน 2-3 ซีสต์) และแต่ละซีสต์จะมีขนาดเล็ก มักเล็กกว่า 3 เซนติเมตร และไม่ก่ออาการ