คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : น้ำกัดเท้า
ยารักษาโรคน้ำกัดเท้า หรือ ยาโรคน้ำกัดเท้า (Athlete’s foot medications) หรือ ยารักษาโรคฮ่องกงฟุต (Hong kong foot medications) เป็นยาที่ใช้ป้องกันและรักษาโรคฮ่องกงฟุต โรคน้ำกัดเท้า หรือโรคกลากที่เท้า (Tinea pedis) โรคนี้จะใช้ยาต่างชนิดกันไป ขึ้นอยู่กับระยะอาการของโรค ยารักษาโรคน้ำกัดเท้าแบ่งประเภทตามกลุ่มยาที่ใช้ตามระยะของการเกิดโรคได้ดังนี้
ก. ระยะแรก: ระยะที่ผิวหนังที่เท้าเริ่มเกิดอาการอักเสบและระคายเคือง: ยาที่ใช้ เช่น
- ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดทาภายนอก (Topical Corticosteriods) ใช้รักษาโรคน้ำกัดเท้าในระยะแรก บรรเทาอาการอักเสบ ระคายเคือง ผื่นแดง แสบ คัน บริเวณรอยโรคที่ผิวหนัง เช่นยา Hydrocortisone, Triamcinolone, Betamethasone, Mometasone, Clobetasol, Prednicarbate, Desoximetasone
ข. ระยะที่มีการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนที่รอยโรคที่เท้า: มีแผลเปื่อย แผลอักเสบ บวม แดง ปวด เป็นหนอง ยาที่ใช้ เช่น
- ยาต้านเชื้อแบคทีเรีย (ยาปฏิชีวนะ) ชนิดทาภายนอก (Topical Antibiotics): เช่นยา Mupirocin, Sodium Fusidate (Fucidic acid), Gentamicin, Chloramphenicol, Povidone-Iodine
- ยาต้านเชื้อแบคทีเรียชนิดรับประทาน (Oral Antibiotics): เช่นยา Cloxacillin, Dicloxacillin, Azithromycin, Cephalexin, Cefadroxil
ค. ระยะที่มีการติดเชื้อราแทรกซ้อน: มีการติดเชื้อราบริเวณผิวหนัง หรือเรียกว่าโรคกลากที่เท้า (Tinea Pedis) ทำให้เกิดผื่นแดงและรอยแตก ผิวหนังลอกเป็นสะเก็ดสีขาว คัน มีกลิ่นเท้า หรือปวดแสบบริเวณที่เป็นรอยโรค ยาที่ใช้ เช่น
- ยาต้านเชื้อราชนิดทาภายนอก (Topical antifungals): เช่นยา Ketoconazole, Clotrimazole, Miconazole, Econazole, Terbinafine, Butenafine, Tolnaftate, Ciclopirox olamine
- ยาต้านเชื้อราชนิดรับประทาน (Oral antifungals): เช่นยา Fluconazole, Griseofulvin, Ketoconazole, Itraconazole, Nystatin, Terbinafine
ง. นอกจากนี้ยังสามารถใช้ยากลุ่มอื่นๆ เพื่อบรรเทาอาการที่เกิดจากโรคน้ำกัดเท้า เช่น
- ยาแก้แพ้ชนิดรับประทาน (Oral antihistamines): ใช้บรรเทาอาการคันจากโรคน้ำกัดเท้า และบรรเทาอาการผื่นบริเวณผิวหนังจากโรคน้ำกัดเท้าในระยะแรก เช่นยา Hydroxyzine, Cetirizine, Diphenhydramine, Cyproheptadine
- ยาขี้ผึ้งวิทฟิลท์ (Whitfield’s ointment) ใช้ทาบริเวณง่ามเท้าก่อนโดนน้ำสกปรกเพื่อป้องกันการเกิดโรคน้ำกัดเท้า เนื่องจากตัวยาพื้นเป็นขี้ผึ้งจึงมีความเป็นมันสูง สามารถเคลือบเกาะติดกับผิวหนังได้นาน จึงลดความเปียกชื้นเมื่อโดนน้ำ และใช้รักษาโรคน้ำกัดเท้าได้ในทุกระยะของโรค
- ปิโตรเลียมเจลลี่หรือวาสลีน ใช้ทาบริเวณง่ามเท้าก่อนโดนน้ำสกปรกเพื่อป้องกันการเกิดโรคน้ำกัดเท้า
- ห้ามใช้ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดทาภายนอก ทาผิวหนังบริเวณที่มีการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา เพราะมีความเสี่ยงที่อาจทำให้อาการที่เป็นอยู่แย่ลง
- ห้ามใช้ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดทาภายนอกติดต่อกันเป็นเวลานานเกิน 4 สัปดาห์ เพราะการใช้ยากลุ่มนี้ต่อเนื่องเป็นเวลานาน อาจกดการทำงานของต่อมหมวกไต
- ยาต้านเชื้อแบคทีเรียและยาต้านเชื้อราชนิดรับประทาน เป็นยาที่ต้องรับประทานให้ครบตามที่แพทย์สั่ง ห้ามหยุดยานี้เองแม้อาการของโรคจะดีขึ้นแล้ว เพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของโรคและป้องกันการเกิดเชื้อดื้อยา
- หากใช้ยาต้านเชื้อราชนิดทา: ควรทาบริเวณผิวหนังที่อยู่รอบๆ การติดเชื้อนั้นด้วย และทาต่อไปอีก 2 สัปดาห์หลังจากอาการของโรคหายเป็นปกติแล้ว เพื่อป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
- ไม่ควรทายาขี้ผึ้งวิทฟิลท์ บริเวณที่มี แผลสด แผลมีหนอง เพราะทำให้เกิดการระคายเคืองได้ง่าย