คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : เตตระเคน
ยาเตตระเคน (Tetracaine หรือ Tetracaine hydrochloride ย่อว่า Tetracaine HCl) หรือเรียกในชื่ออื่นว่า อะเมโทเคน(Amethocaine) ถูกใช้เป็นยาชาเฉพาะที่สำหรับผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดเล็ก หรือทำหัตถการทางการแพทย์ต่างๆ การใช้เตตระเคนทาบนผิวหนังหรือบนพื้นที่ของร่างกายเพียง 30 วินาที – 15 นาที ก็เพียงพอที่จะทำให้เกิดอาการชาได้แล้ว ยาเตตระเคนมีหลายรูปแบบเภสัชภัณฑ์ เช่น ยาหยอดตา ยาฉีดเข้าน้ำไขสันหลัง ยาทาเฉพาะที่
- เป็นยาหยอดตา เพื่อระงับอาการปวดเมื่อต้องนำสิ่งแปลกปลอมออกจากตา
- ช่วยระงับปวดขณะทำหัตถการตรวจวัดความดันลูกตา หรือขณะผ่าตัดต้อกระจก
- เป็นยาฉีดเข้าน้ำไขสันหลังเพื่อลดอาการเจ็บ/ปวดขณะทำหัตถการทางการแพทย์
- ใช้ทาผิวหนังทำให้ชาก่อนแทงเข็มฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ
- ยาเตตระเคนที่ใช้เป็นยาหยอดตาเพื่อระงับอาการเจ็บปวดตา ก่อนทำการรักษา ต้องใช้ตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น ด้วยยาชาชนิดนี้มีฤทธิ์ลดการผลิตน้ำตา และ อาจเป็นผลเสียทำให้ตาแห้ง สิ่งสำคัญคือ การใช้ยาเตตระเคนกับตาเป็นเวลานานๆ สามารถทำให้กระจกตาขุ่นมัวได้
- ห้ามใช้ยาเตตระเคนชนิดทาผิวหนังในบริเวณที่เป็นแผลเปิด เพื่อหลีกเลี่ยงการดูดซึมยาเตตระเคนเข้าสู่กระแสเลือด
- ห้ามใช้ยาเตตระเคนหยอดหูชั้นกลาง ด้วยจะทำให้ตัวยาไหลผ่านท่อยูสเตเชียน (Eustachian tube) ผ่านเข้าสู่ลำคอ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการชาและไม่สามารถกลืนน้ำ หรืออาหารได้
- ยาเตตระเคนสำหรับฉีดเข้าน้ำไขสันหลังเพื่อลดความรู้สึกเจ็บปวดของผู้ป่วยเมื่อต้องเข้ารับการทำหัตถการทางการแพทย์ต่างๆ ไม่เหมาะกับผู้ที่มีภาวะความดันโลหิตสูงหรือความดันโลหิตต่ำ ผู้ที่เป็นโรคหัวใจ หรือมีภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือผู้ที่มีประวัติเป็นโรคลมชัก ด้วยยาเตตระเคนจะทำให้อาการเจ็บป่วยดังกล่าวรุนแรงมากยิ่งขึ้น
- ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น แน่นหน้าอก หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจเต้นช้า หัวใจหยุดเต้น ความดันโลหิตต่ำ
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น วิงเวียน ตัวสั่น ง่วงนอน ชัก มีไข้
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น ปวดท้อง ริมฝีปากบวม
- ผลต่อตา: เช่น เกิดภาวะตาพร่า รูม่านตาเล็กลง
- ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น กระสับกระส่าย รู้สึกสับสน
- ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น หายใจขัด หยุดหายใจ
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น มีผื่นคัน เหงื่อออกมาก
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเตตระเคนร่วมกับยา Sodium nitrite, Diazepam, Flurazepam และ Prilocaine เพราะอาจทำให้เกิดภาวะ Methemoglobinemia ตามมา
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเตตระเคนร่วมกับยา Alprazolam, Chlordiazepoxide เพราะจะทำให้มีอาการวิงเวียนศีรษะ และง่วงนอนอย่างรุนแรง
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเตตระเคนร่วมกับ ยาSulfadiazine เพราะจะทำให้ประสิทธิภาพการรักษาของยา Sulfadiazine ลดน้อยลง