มอนเทลูคาสท์ (Montelukast)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 22 พฤษภาคม 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

 มอนเทลูคาสท์ (Montelukast) คือ ยารักษาอาการโรคหืด รวมถึงอาการแพ้ที่เกิดในระบบทางเดินหายใจ ยามอนเทลูคาสท์เป็นสารประเภท Leukotriene receptor antagonists (สารต้านการอักเสบที่ก่อให้เกิดอาการภูมิแพ้)

รูปแบบของยาแผนปัจจุบันของยานี้เป็นยาชนิดรับประทานที่สามารถดูดซึมจากระบบทาง เดินอาหารของมนุษย์ได้ประมาณ 64% ความเข้มข้นของยาในกระแสเลือดจะขึ้นสูงสุดหลังรับ ประทานเมื่อเวลาผ่านไปประมาณ 2 - 4 ชั่วโมง และมากกว่า 99% ของปริมาณยาที่อยู่ในกระแสเลือดจะรวมตัวกับพลาสมาโปรตีน โดยตับจะคอยเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีของยานี้อย่างต่อ เนื่องตลอดเวลา ซึ่งร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 2.7 - 5.5 ชั่วโมงเพื่อกำจัดยา 50% ออกจากร่างกายโดยผ่านทิ้งไปกับอุจจาระ

 แพทย์มักจะใช้ยานี้ร่วมกับยาพ่นชนิด Corticosteroids เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการรักษา สำหรับชื่อทางการค้าที่พบเห็นและเป็นที่รู้จักกันดี คือ “Singulair”

ประเทศสหรัฐอเมริกาเคยศึกษาและวิจัยถึงผลข้างเคียง/อาการข้างเคียงของยามอนเทลูคาสท์ และพบว่ามีผู้ป่วยบางรายจะเกิดอาการทางจิตโดยมีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์และมีความคิดอยากฆ่าตัวตายหลังได้รับยานี้ อาการข้างเคียงอื่นๆที่สามารถพบเห็นเป็นส่วนใหญ่ เช่น กระวนกระวาย มีอารมณ์ก้าวร้าว ฝันแปลกๆ ประสาทหลอน และซึมเศร้า เป็นต้น

บริษัทผู้ผลิตยานี้บางรายเคยผสมยามอนเทลูคาสท์ร่วมกับยา Loratadine โดยหวังว่าจะเพิ่มประสิทธิภาพของการรักษา แต่ในที่สุดกลับพบว่าการผสมยาทั้ง 2 ตัวร่วมกันนั้นไม่ได้เพิ่มประสิทธิภาพของการรักษาแต่อย่างใด สูตรตำรับดังกล่าวจึงไม่ค่อยได้รับความนิยมในเวลาต่อ มา

ยังมีข้อดีอีกประการหนึ่งของยามอนเทลูคาสท์คือ สามารถรับประทานเพียงครั้งเดียวต่อวัน สามารถใช้ได้ทั้งกับผู้ใหญ่และเด็ก เมื่อวันที่ 3 สิงหาคม พ.ศ. 2555 ลิขสิทธิ์ของยามอนเท ลูคาสท์ได้สิ้นสุดลง และได้เกิดการผลิตตำรับยามอนเทลูคาสท์โดยใช้ชื่อสามัญอีกมากมายออกมา

คณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้บรรจุยามอนเทลูคาสท์ลงในบัญชียาหลักแห่ง ชาติ และระบุเงื่อนไขของการใช้ดังนี้

  • หากเป็นยาเม็ดชนิดเคี้ยวรับประทานขนาด 4 มิลลิกรัมสามารถใช้กับเด็กอายุตั้งแต่ 2 - 5 ปี
  • และยาเม็ดชนิดรับประทานขนาด 10 มิลลิกรัมให้ใช้กับผู้ใหญ่

 *อนึ่ง การใช้ยานี้ต้องอยู่ภายใต้คำสั่งแพทย์เป็นสำคัญ

มอนเทลูคาสท์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

มอนเทลูคาสท์

ยามอนเทลูคาสท์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • รักษาอาการภูมิแพ้ของระบบทางเดินหายใจ
  • รักษาอาการโรคหืด
  • ป้องกันอาการหดเกร็งของหลอดลมที่ส่งผลให้เกิดอาการโรคหืด

มอนเทลูคาสท์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยามอนเทลูคาสท์คือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ที่เป็นลักษณะ Leukotriene receptor antagonist ในบริเวณช่องทางเดินหายใจ/ท่อลมและหลอดลมของมนุษย์ ป้องกันไม่ให้เกิดอาการบวม รวมถึงลดการหดตัวของกล้ามเนื้อเรียบในช่องทางเดินหายใจ อีกทั้งช่วยกระตุ้นการขับเมือกต่างๆที่อุดกั้นทางเดินหายใจให้หลุดออกมาโดยง่าย

มอนเทลูคาสท์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยามอนเทลูคาสท์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 10 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาเม็ดชนิดเคี้ยวรับประทาน ขนาด 4 และ 5 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาผงชนิดละลายน้ำรับประทาน ขนาด 4 มิลลิกรัม/ซอง

มอนเทลูคาสท์มีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยามอนเทลูคาสท์มีขนาดรับประทานสำหรับโรคหืดเรื้อรัง (Chronic asthma) ดังนี้เช่น

  • ผู้ใหญ่: เช่น รับประทาน 10 มิลลิกรัมวันละ1ครั้งเวลาเย็น
  • เด็กอายุ 2 - 5 ปี: เช่น  รับประทาน 4 มิลลิกรัมวันละ1ครั้งเวลาเย็น
  • เด็กอายุ 6 - 14 ปี: เช่น รับประทาน 5 มิลลิกรัมวันละ/ครั้งเวลาเย็น
  • เด็กอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป: เช่น รับประทาน 10 มิลลิกรัมวันละ1ครั้งเวลาเย็น
  • เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: ยังไม่มีการศึกษาที่ให้ข้อมูลแน่ชัดในการใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มอายุนี้ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

*อนึ่ง: ควรรับประทานยานี้ก่อนอาหารประมาณ 1 ชั่วโมงหรือหลังอาหารประมาณ 2 ชั่ว โมง

***** หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

         เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยามอนเทลูคาสท์ ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น      

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยามอนเทลูคาสท์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยามอนเทลูคาสท์ สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

มอนเทลูคาสท์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

 ยามอนเทลูคาสท์สามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) อาทิเช่น

  • วิงเวียน
  • อ่อนแรง
  • มีไข้
  • ท้องอืด
  • ปวดท้อง
  • ผื่นคันตามผิวหนัง
  • ลมพิษ
  • ปวดฟัน
  • กระเพาะอาหารอักเสบ
  • ลำไส้อักเสบ
  • อ่อนเพลีย
  • เกิดอาการไอ
  • น้ำมูกคั่ง
  • อารมณ์หงุดหงิดง่าย
  • ก้าวร้าว
  • กระสับกระส่าย
  • ท้องเสีย
  • ฝันแปลกๆ
  • ง่วงนอน หรือ นอนไม่หลับ
  • ตัวบวม
  • ประสาทหลอน   
  • เป็นตะคริว
  • ความรู้สึกสัมผัสเพี้ยน
  • คลื่นไส้อาเจียน
  • หัวใจเต้นผิดจังหวะ
  • ตับอ่อนอักเสบ
  • เกิดอาการลมชัก
  • อาจพบภาวะ Churg-Strauss syndrome (กลุ่มอาการโรคภูมิต้านตนเองชนิดหนึ่ง)

*อนึ่ง สำหรับผู้ที่ได้รับยานี้เกินขนาดจะพบอาการเช่นเดียวกับผลข้างเคียง แต่มีระดับรุนแรงกว่า เช่น ปวดท้อง ปวดหัว อาเจียน มีอาการง่วงนอน ที่มีระดับความรุนแรงปานกลางถึงระดับรุนแรงมาก หากพบอาการดังกล่าวให้รีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้มอนเทลูคาสท์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยามอนเทลูคาสท์ เช่น    

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีอาการหดเกร็งของหลอดลม (หายใจลำบาก) แบบเฉียบพลัน - ระวังการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยามอนเทลูคาสท์ด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม   ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

มอนเทลูคาสท์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยามอนเทลูคาสท์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยามอนเทลูคาสท์ ร่วมกับยาบางตัว เช่นยา Rifampicin, Phenobarbital, และ Phenyltoin อาจทำให้ยามอนเทลูคาสท์ในร่างกายถูกตับเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีได้มากยิ่งขึ้น จนส่งผลต่อการรักษา หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยามอนเทลูคาสท์ ร่วมกับยา Prednisone อาจเป็นเหตุให้เกิดอาการบวมตามมือ -เท้า การจะใช้ยาทั้ง 2 ตัวร่วมกันควรต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น
  • การใช้ยามอนเทลูคาสท์ ร่วมกับยา Sulfamethoxazole อาจทำให้ระดับยามอนเทลูคาสท์ในร่างกายเพิ่มมากขึ้นจนก่อให้เกิดอาการข้างเคียงติดตามมา หากต้องใช้ยาร่วมกันแพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีไป

ควรเก็บรักษามอนเทลูคาสท์อย่างไร?

 ควรเก็บยามอนเทลูคาสท์:

  • เก็บยาในช่วงอุณหภูมิ 15 - 30 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

มอนเทลูคาสท์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยามอนเทลูคาสท์  มียาชื่อการค้าอื่นๆ และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Astair (แอสทแอร์) Sriprasit Pharma /SPS Medical
Montek 10 (มอนเทก 10) Silom Medical
Singulair (ซิงกุลแอร์) MSD

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Montelukast   [2022,May21]
  2. https://www.mims.com/thailand/drug/info/montelukast?mtype=generic  [2022,May21]
  3. https://www.drugs.com/mtm/montelukast.html  [2022,May21]
  4. https://www.drugs.com/drug-interactions/montelukast.html   [2022,May21]
  5. https://go.drugbank.com/drugs/DB00471  [2022,May21]
  6. https://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=montelukast [2022,May21]
  7. https://www.mims.com/Thailand/drug/info/Singulair/?type=brief  [2022,May21]